Door Jolan Douwes

Met een bord in zijn hand komt hij binnengelopen van een overleg met de minister van Economische Zaken. Het pistoletje met paté (‘guilty pleasure, ik neem anders altijd een salade’) wordt snel achterover geslagen. Jacco Vonhof (55), voorzitter van MKB-Nederland, heeft het druk, maar hij oogt energiek en bevlogen.

Sinds kort heeft zijn vereniging er een lid bij: Noloc, de beroepsvereniging van jobcoaches en loopbaanprofessionals. ‘We zijn een beetje verliefd op elkaar geworden’, zegt Vonhof.‘Samen kunnen we onze punten maken bij bewindslieden en ambtenaren. En onze 220 duizend leden zijn hard op zoek naar talent.’

Loopbaanbegeleiding gaat volgens de MKB-voorzitter niet alleen om in- en uitstroom van medewerkers, maar ook om doorstroom. ‘Je wilt je mensen kunnen meenemen als er functies wegvallen en nieuwe banen ontstaan. Daar is vaak ook andere kennis voor nodig. Tegen een administratief medewerker gebiedt de eerlijkheid te zeggen: begin maar vast met afscheid nemen. Over drie jaar is jouw baan geautomatiseerd.’ 

Coaching goed geregeld

Bij zijn bedrijf Novon Schoonmaak is de coaching van personeel goed geregeld. Er is een pool van externe loopbaanprofessionals voor individuele begeleiding en beginnende managers krijgen een leiderschapstraining. De drieduizend medewerkers kunnen ook terecht bij deskundigen op het gebied van PMS (premenstruatie-klachten), rouwverwerking of overbelasting. Hebben ze geldproblemen, dan kunnen ze samen met budgetcoaches hun huishoudboekje op orde brengen.

‘We doen dit ook uit eigenbelang’, zegt Jacco Vonhof. ‘Als je succesvol wilt zijn, helpt het als je medewerkers gemotiveerd, fit en mentaal gezond zijn. Je wilt niet dat je talent wegloopt, langdurig ziek wordt of rare dingen gaat doen omdat de schulden oplopen. Bovendien schep je loyaliteit als je collega’s waar nodig helpt en begeleidt. Elke slimme ondernemer doet dit zo.’

Ook de kleine zelfstandige in het noorden van Friesland die bang is dat zijn twee medewerkers na een loopbaantraject vertrekken?

Vonhof reageert gedecideerd: ’Als je niet investeert in je mensen, worden ze ook niet beter. Dan kun je maar beter het risico lopen dat ze weggaan. Ik begrijp ook wel dat je geen tonnen in de ontwikkeling van je mensen kunt stoppen als je relatief klein bent. Maar ik zie veel ondernemers toch doen wat ze kunnen.’

Slim ondernemerschap is volgens de voorzitter ook: de jongste generatie aan je binden. Acht van de tien starters zouden vanaf hun eerste werkdag een coach willen, blijkt uit onderzoek bij Generatie Z (2022, Werf&). ’Als er budget voor is en het helpt, waarom niet? Misschien zijn veel jonge mensen wel extra kwetsbaar vanwege corona en de oorlogen die hard bij ze binnenkomen. Ik heb zelf twee kinderen in de ‘genzie’-leeftijd. Zij hebben andere wensen dan ik indertijd had. Het is niet aan mij om daar een oordeel over te hebben.’

Star Wars

Zo zouden loopbaanprofessionals collega’s boven de veertig kunnen helpen meer stil te staan bij hun kansen op de langere termijn. Hoe gaan ze meeveranderen met de arbeidsmarkt? In zijn schoonmaakbedrijf deed hij jaren terug iets onverwachts toen hij merkte dat een reorganisatie-bericht weinig mensen in beweging bracht. ‘Vanwege een nieuw softwaresysteem zouden vier mensen hun baan kwijtraken. Wij boden aan met leidinggevenden te gaan praten en we boden een opleidingsbudget aan, maar het bleef stil.’ 

Vonhof kocht een robotstofzuiger in de vorm van Darth Vader, de antiheld uit de filmserie Star Wars. Die maakte elke dag zo veel lawaai dat iedereen een hekel kreeg aan het zelfrijdende apparaat. Darth Vader werd het symbool van verandering. ‘Het was mijn manier om mensen eraan te herinneren dat ook hun werk kan worden overgenomen. En dat het dus belangrijk is om je te blijven ontwikkelen. Toen kwamen ze in beweging. Een aantal heeft binnen het bedrijf een andere baan gevonden en een aantal erbuiten. Nu zou ik meer moeite doen om ze allemaal binnenboord te houden.’

[Sam Rentmeester Fotografie] 

Anders belonen

De voorzitter gooit meteen maar even een steen in de vijver over het salarisverschil tussen de vier generaties op de werkvloer - het zijn er nog nooit zo veel geweest: wat hem betreft moet er een gesprek komen over het automatisme dat mensen aan het eind van hun carrière vaak het meest verdienen. ‘Dat is niet meer houdbaar als het jonge mensen en vernieuwing in de weg gaat staan. Juist in de drukste en moeilijkste fase van ons leven hebben we geld nodig, niet als we uitzicht hebben op ons pensioen. Moeten we met de politiek, de vakbonden en de werkgevers niet praten over anders belonen? Ik zou het wel verdedigbaar vinden als je loon – op de inflatiecorrecties na – bijvoorbeeld vanaf je 45ste gelijk blijft of minder wordt. 

Misschien hebben we ook meer rolmodellen als radio-dj Erik de Zwart nodig die trambestuurder is geworden.

‘In mijn omgeving werd er lacherig over gedaan toen oud-staatssecretaris Fred Teeven buschauffeur werd. Haha, hij eindigt op de bus! Daar werd niet met respect over gesproken.’

Loopbaancoaches delen zo’n bericht juist op LinkedIn.

‘Dan zitten jullie in een positievere bubbel. Blijkbaar zijn jullie al meer gewend aan het idee dat je niet je hele leven in dezelfde bedrijfstak hoeft te zitten.’

Vonhof heeft zelf nog nooit een loopbaantraject gedaan. Hij is altijd van het één in het ander gerold, de functies kwamen op zijn pad. Dat mensen er tijdens coaching achter kunnen komen wat ze zélf willen, vindt hij wel belangrijk. Opeens herinnert hij zich dat hij tijdens een moeilijke periode in zijn leven toch een soort coach heeft gehad: ’Oude Jan’, een gepensioneerde manager die hij in zijn bedrijf heeft gehaald. 

‘Privé zat ik in verdrietige omstandigheden; ik was twee kindjes verloren. Zakelijk had ik het zwaar, omdat mijn bedrijf te hard groeide. Ik was de grip even helemaal kwijt. Oude Jan gaf mij rust, hij zorgde dat de boel doorliep en hij hield mij uit de wind. Met hem kon ik ook goed praten. Ik zou hem nu mijn mental coach noemen. Hij was mijn redding.’

Zit er nog een carrièreswitch in?

‘Toen mijn studie rechten mislukte, werd ik ondernemer in de schoonmaak, eerst als glazenwasser. Als ik meer naar mezelf had geluisterd en minder naar mijn omgeving, was ik die studie niet gaan doen. Over twee jaar ben ik klaar als voorzitter hier. Misschien ga ik dan geschiedenis of filosofie studeren. Dan kan ik alsnog doen wat ik had willen doen.’

Maar eerst doet Vonhof mee met de Week van de Loopbaan, die Noloc ook dit jaar weer organiseert (16-20 september). Het thema is De Fitte Werknemer en alle leden van MKB-Nederland krijgen tips om te lunchen met soep in plaats van een kroket, staand te vergaderen en op andere manieren hun vitaliteit te bevorderen.  

Hoe fit ben je zelf?

‘Vanochtend heb ik om zeven uur met vrienden in de sportschool getraind. Verder zit ik veel op een te dure wielrenfiets. In september ga ik met dertig collega’s van mijn schoonmaakbedrijf de Mont Ventoux op. Goed voor de teambuilding, maar ook voor de kankerbestrijding. En ik pendel met mijn zoon.’

Mentaal noemt Vonhof zichzelf superfit. ‘Mijn opgeruimde karakter helpt om afstand te nemen en niet te lang met dingen te blijven zitten. Ik ben extreem lui, daardoor leid ik een moeiteloos leven. Wat ik niet goed kan, laat ik aan anderen over en af en toe doe ik niets. Vaak komt er dan opeens een oplossing bij me op. Luiheid is een zwaar onderschatte competentie.’

Mag luiheid als kwaliteit op het cv?

‘Dat zou ik als werkgever juist waarderen. Ik houd ervan als mensen weten wanneer ze wel en niet resultaat kunnen halen.’ 

Bij de deur staat de volgende afspraak alweer te wachten. Vonhof heeft helemaal geen tijd om lui te zijn.