Vanaf 1 januari is de Belastingdienst gestart met handhaving op schijnzelfstandigheid. Wat houdt dit precies in en wat betekent dit voor jou als zelfstandig loopbaanprofessional of jobcoach? Hieronder vind je de belangrijkste informatie, toegelicht door onze partner PZO (Platform voor Zelfstandig Ondernemers).

Wat is de situatie op basis van de wet?

De wet DBA, ingevoerd in 2016, verving de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie). Voorheen konden opdrachtgevers met een VAR zonder risico’s samenwerken met zelfstandigen. Met de afschaffing van de VAR viel de regelgeving terug op wetgeving van voor 2004. Vanwege de onrust destijds, stelde de Belastingdienst een handhavingsmoratorium in, dat nu dus is opgeheven. 

Hoewel er plannen waren voor een nieuwe wet, de wet VBAR (Verduidelijking Beoordelen Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden), is deze uitgesteld. De Belastingdienst handhaaft daarom op basis van de bestaande wetgeving en jurisprudentie. Meer informatie over deze wetgeving kun je vinden op de website van PZO. 

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid betekent dat iemand formeel werkt op basis van een overeenkomst van opdracht, maar feitelijk een arbeidsovereenkomst heeft. Arbeidsrecht is dwingend recht: als een arbeidsrelatie voldoet aan de kenmerken van een arbeidsovereenkomst, dan geldt die overeenkomst, ongeacht wat er schriftelijk is afgesproken. Het belangrijkste criterium is of er sprake is van 'gezag', oftewel leiding en toezicht door de opdrachtgever.

Handhaving en jurisprudentie

De Belastingdienst baseert zich bij handhaving op bestaande wetgeving en belangrijke arresten, zoals de uitspraak van de Hoge Raad over Deliveroo. Hierin zijn negen criteria genoemd om te bepalen of er sprake is van gezag. Deze criteria omvatten onder andere:

• De aard en duur van de werkzaamheden.
• De mate van inbedding in de organisatie.
• Of er sprake is van een verplichting tot persoonlijke uitvoering.
• De wijze van beloning en commercieel risico.

Het is van groot belang om bij iedere opdracht zorgvuldig te wegen of er sprake is van zelfstandigheid of een arbeidsovereenkomst. Voor meer informatie over deze criteria kun je ook terecht op de website van PZO.

Hoe gaat de Belastingdienst handhaven?

De handhaving richt zich voornamelijk op opdrachtgevers, met extra aandacht voor sectoren zoals zorg, onderwijs en intermediairs. De Belastingdienst kan een loonheffingsclaim opleggen als blijkt dat er sprake is van een dienstverband. Het eerste jaar worden geen boetes opgelegd als opdrachtgevers kunnen aantonen dat ze maatregelen hebben genomen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. 

Daarnaast heeft de Belastingdienst een keuzehulp gelanceerd, maar de bruikbaarheid daarvan is beperkt door de complexiteit van de materie. PZO adviseert daarom een holistische benadering van de criteria.

Wat kun je als zzp’er doen?

Om te zorgen dat je als zelfstandige blijft werken, is het belangrijk om je opdracht en werkwijze zorgvuldig in te richten. Hier zijn enkele tips:

1. Resultaatgericht werken. Zorg dat de opdracht een duidelijk begin en eindresultaat heeft.

2. Eigen werkwijze. Bepaal zelf hoe en wanneer je het werk uitvoert.

3. Inbedding voorkomen. Voorkom dat je hetzelfde werk doet als werknemers in loondienst.

4. Vervanging mogelijk maken. Zorg dat je werk door iemand anders uitgevoerd kan worden.

5. Ondernemerschap aantonen. Werk voor meerdere opdrachtgevers, stuur facturen en draag zelf commerciële risico’s.

Marktontwikkelingen

Veel opdrachtgevers zijn door de onduidelijkheid huiverig geworden om zzp’ers in te huren. In sommige gevallen worden opdrachten uitbesteed aan intermediairs of worden zzp’ers tijdelijke arbeidsovereenkomsten aangeboden. Dit kan leiden tot hogere kosten of minder inkomsten voor zzp’ers. 

Conclusie

De verscherpte handhaving vereist een zorgvuldige inrichting van je zelfstandige praktijk. Door je opdracht en werkwijze aan te passen volgens de genoemde criteria, kun je de kans vergroten dat je als zelfstandige wordt gezien.

Meer weten? Neem contact op met PZO

PS Als Noloc-lid kun je je tegen een gereduceerd tarief aanmelden bij PZO!